Szokujące nierówności: aktywność zawodowa kobiet na świecie

 

Aktywność zawodowa kobiet

Aktywność zawodowa kobiet to nie tylko wskaźnik ekonomiczny – to także odzwierciedlenie wolności, równości i dostępu do możliwości. Kiedy kobiety pracują, społeczeństwa się rozwijają. Gdy natomiast ich obecność na rynku pracy jest ograniczona, oznacza to często głębsze problemy – systemowe bariery, kulturowe uprzedzenia i brak równych szans.

Jak mierzy się wskaźnik aktywności zawodowej?

Mierzy się go jako procent kobiet w ogólnej liczbie osób pracujących lub zdolnych do pracy. Według danych Banku Światowego z 2024 roku, średni udział kobiet w zatrudnieniu na świecie wynosi 40,2%, w Unii Europejskiej 46,4%, a w Polsce 45,8%. Ale to tylko średnia – rozbieżności są ogromne.

Globalny obraz: Jak kobiety uczestniczą w rynku pracy?

W krajach rozwiniętych kobiety często stanowią blisko połowę siły roboczej. W takich państwach jak Szwecja, Kanada, czy Niemcy kobiety nie tylko pracują, ale też pełnią kluczowe role – jako liderki, naukowczynie, lekarki, czy inżynierki.

W niektórych krajach kobiety wręcz przeważają. Przykład? Burundi – 51,6%, Mozambik – 52,3%, Mołdawia – aż 54,7%! To często efekt konieczności ekonomicznej, ale także otwartości kulturowej i braku barier prawnych.

Aktywność zawodowa kobiet; Opracowanie ciekawestatystyki.pl na podstawie danych World Bank

 

 

Mniej niż 1 na 10 kobiet pracuje

Na samym dole światowego rankingu aktywności zawodowej kobiet znalazły się:

• Afganistan – 6,8%
• Jemen – 7,4%
• Irak – 13,2%
• Oman – 15,4%
• Iran – 16,5%

Afganistan znajduje się na samym dole rankingu. Mniej niż co dziesiąta kobieta pracuje. To wynik polityki Talibów, ograniczeń w dostępie do edukacji i zakazów dla kobiet w wielu zawodach. Dla wielu kobiet marzenie o pracy zawodowej pozostaje odległą fantazją.

Jemen, Irak, Oman i Iran to kolejne przykłady, gdzie bariery społeczne i polityczne mocno ograniczają aktywność kobiet. Mimo posiadania wykształcenia, wiele kobiet nie znajduje zatrudnienia – nie tylko z powodu braku miejsc pracy, ale też ze względu na oczekiwania społeczne, normy kulturowe czy brak wsparcia w zakresie opieki nad dziećmi.

W tych krajach kobiety stanowią tylko drobny ułamek wszystkich pracujących. Statystycznie, jeśli staniesz na ulicy Kabulu, Sana, Bagdadu czy Teheranu, na 10 osób pracujących zawodowo najprawdopodobniej nie zobaczysz ani jednej kobiety. To rzeczywistość skrajnie różna od tej, do której przyzwyczajeni są mieszkańcy większości krajów Zachodu.

Co blokuje kobiety?

To nie jest kwestia lenistwa czy braku ambicji. Najczęstsze przyczyny to:

• Tradycja i religia – w wielu krajach Bliskiego Wschodu i Azji Południowej kobiety są wciąż postrzegane przede wszystkim jako opiekunki domowego ogniska. Praca zawodowa bywa źle widziana, a nawet zakazana przez lokalne normy kulturowe. Islam nie zabrania pracy kobietom. Wiele muzułmańskich krajów ma wysoką aktywność zawodową kobiet – np. Indonezja, Bangladesz czy Malezja. Problem leży w interpretacjach i lokalnych zwyczajach.
• Prawo i biurokracja – w niektórych krajach kobiety nie mogą legalnie pracować bez zgody męskiego opiekuna (ojca, brata, męża). W innych sektorach są po prostu systemowo wykluczane.
• Brak infrastruktury i usług wspierających – brak żłobków, przedszkoli, elastycznych godzin pracy czy bezpiecznego transportu publicznego skutecznie zniechęca kobiety do aktywności zawodowej.
• Konflikty zbrojne i niestabilność – wojna, przemoc, ekstremizm religijny (np. działania talibów w Afganistanie) pogłębiają wykluczenie kobiet.

Aktywność zawodowa kobiet w Polsce

W Polsce kobiety stanowią 45,8% osób aktywnych zawodowo — to wynik niemal równy średniej unijnej (46,4%) i wyraźnie powyżej średniej światowej (40,2%). Statystyki wyglądają dobrze, ale rzeczywistość bywa bardziej złożona.

Choć kobiety w Polsce pracują prawie na równi z mężczyznami, to wciąż rzadziej zajmują stanowiska kierownicze, częściej zatrudnione są na umowach cywilnoprawnych i znacznie częściej pracują w sektorach niżej opłacanych — edukacji, opiece zdrowotnej czy handlu.

Do tego dochodzi tzw. druga zmiana — po pracy zawodowej to kobiety nadal w przeważającej większości zajmują się domem, dziećmi i opieką nad starszymi członkami rodziny. Według badań GUS, Polki codziennie poświęcają średnio ponad dwie godziny więcej niż mężczyźni na prace domowe.

Kobieta, która pracuje = zmiana społeczna

Gdy kobiety podejmują pracę, zmienia się nie tylko ich życie, ale też cała gospodarka. Badania Banku Światowego pokazują, że zwiększenie udziału kobiet na rynku pracy prowadzi do wzrostu PKB, poprawy zdrowia dzieci i większej stabilności społecznej.

Weźmy przykład Arabii Saudyjskiej, która jeszcze kilka lat temu była symbolem skrajnego ograniczenia aktywności zawodowej kobiet. Jednak od 2018 roku widać znaczną poprawę. Wskaźnik aktywności wzrósł do 19,7% dzięki reformom pozwalającym kobietom prowadzić samochód, zakładać firmy bez zgody opiekuna oraz podejmować pracę w sektorach wcześniej niedostępnych. Mimo wszystko bariera kulturowa nadal jest silna, a tempo zmian – powolne.

Kilka ciekawostek o aktywności zawodowej kobiet

• Indie (28,7%) mają niższy udział kobiet na rynku pracy niż większość krajów afrykańskich i latynoamerykańskich, mimo ogromnego potencjału gospodarczego.
• Malediwy (23,1%), znane jako raj dla turystów, mają jedną z najniższych aktywności zawodowych kobiet w Azji.
• Pakistan (22,8%) ma więcej kobiet w roli nauczycielek i lekarek niż Irak czy Iran, ale to wciąż kropla w morzu potrzeb.
• Bangladesz (36,9%), choć nadal poniżej średniej, zawdzięcza większą aktywność zawodową kobiet rozwojowi przemysłu odzieżowego.
• Mołdawia ma najwyższy udział kobiet w zatrudnieniu (54,7%) – więcej niż mężczyzn!
• W Burundi, jednym z najbiedniejszych krajów świata, kobiety stanowią 51,6% siły roboczej.
• Turkmenistan (53%) zaskakuje wysokim wskaźnikiem, mimo autorytarnego ustroju.

Czy coś się zmienia?

Tak, ale powoli. W wielu miejscach kobiety walczą o prawo do pracy — nie tylko na poziomie polityki, ale w codziennym życiu. Warto pamiętać, że aktywność zawodowa kobiet to nie „zachodni wynalazek”, ale fundament rozwoju społecznego. Bez niego nie ma mowy o nowoczesności.

Zwiększenie aktywności zawodowej kobiet nie jest wyłącznie sprawą danego kraju – to globalne wyzwanie. Współpraca organizacji międzynarodowych, rządów, biznesu i społeczeństwa obywatelskiego może zmienić los milionów kobiet.

Prawo do pracy, samorealizacji i niezależności ekonomicznej powinno być podstawowym prawem każdej kobiety – niezależnie od religii, kraju czy statusu społecznego.

Aktywność zawodowa kobiet na świecie

Kraj	Odsetek kobiet wśród osób pracujących w 2024 roku
Afganistan	6,8%
Jemen	7,4%
Irak	13,2%
Oman	15,4%
Iran	16,5%
Algieria	16,8%
Jordania	17,5%
Egipt	17,6%
Syria	17,8%
Katar	18,2%
Arabia Saudyjska	19,7%
Sudan	19,7%
Bahrajn	21,5%
Maroko	22,1%
Pakistan	22,8%
Malediwy	23,1%
Zjednoczone Emiraty Arabskie	23,3%
Kuwejt	24,1%
Indie	28,7%
Dżibuti	29,7%
Tunezja	30,0%
Somalia	31,2%
Liban	31,5%
Sri Lanka	33,2%
Mauretania	33,3%
Libia	33,6%
Turcja	34,1%
Fidżi	34,2%
Gwatemala	34,2%
Honduras	34,5%
Uzbekistan	35,4%
Samoa	36,1%
Wenezuela	36,7%
Senegal	36,8%
Bangladesz	36,9%
Nepal	37,2%
Malezja	37,3%
Mjanma	37,7%
Mauritius	38,4%
Kuba	38,6%
Brunei	38,9%
Indonezja	39,4%
Nikaragua	39,4%
Kostaryka	39,5%
Belize	39,5%
Tadżykistan	39,9%
Gabon	40,0%
Bhutan	40,1%
Meksyk	40,1%
Gwinea Równikowa	40,2%
Czad	40,4%
Panama	40,8%
Niger	40,8%
Komory	40,9%
Gwinea	41,1%
Ekwador	41,2%
Macedonia Północna	41,4%
Filipiny	41,4%
Salwador	41,4%
Surinam	41,5%
Kolumbia	41,5%
Saint Vincent i Grenadyny	41,6%
Mali	41,6%
Dominikana	41,6%
Kirgistan	41,7%
Malta	41,7%
Paragwaj	41,9%
Rumunia	42,3%
Gujana	42,3%
Bośnia i Hercegowina	42,5%
Portoryko	42,6%
Etiopia	42,7%
Włochy	42,7%
Chile	42,8%
Singapur	43,1%
Wybrzeże Kości Słoniowej	43,1%
Republika Zielonego Przylądka	43,2%
Argentyna	43,3%
Brazylia	43,3%
Polinezja Francuska	43,5%
Trynidad i Tobago	43,8%
Kamerun	43,8%
Korea Południowa	43,8%
Lesotho	43,9%
Burkina Faso	44,3%
Mongolia	44,5%
Tonga	44,6%
Guam	44,8%
Grecja	44,8%
Wyspy Normandzkie	44,9%
Czechy	45,0%
Albania	45,1%
Chiny	45,1%
Japonia	45,1%
Peru	45,4%
Czarnogóra	45,4%
Słowenia	45,6%
Stany Zjednoczone	45,6%
Tajlandia	45,8%
Timor Wschodni	45,8%
Polska	45,8%
Jamajka	45,8%
Cypr	45,9%
Islandia	46,0%
Zambia	46,1%
Vanuatu	46,2%
Gwinea Bissau	46,2%
Boliwia	46,2%
Saint Lucia	46,3%
Serbia	46,3%
Luksemburg	46,4%
Niemcy	46,5%
Laos	46,6%
Nowa Kaledonia	46,6%
Urugwaj	46,8%
Węgry	46,8%
Bułgaria	46,8%
Szwajcaria	46,8%
Belgia	46,8%
Haiti	46,9%
Austria	46,9%
Botswana	46,9%
Irlandia	46,9%
Republika Południowej Afryki	47,0%
Hiszpania	47,0%
Słowacja	47,0%
Niderlandy	47,2%
Norwegia	47,2%
Kenia	47,2%
Chorwacja	47,2%
Szwecja	47,3%
Kanada	47,3%
Liberia	47,4%
Australia	47,4%
Nowa Zelandia	47,5%
Dania	47,5%
Rwanda	47,5%
Erytrea	47,5%
Papua-Nowa Gwinea	47,5%
Wielka Brytania	47,5%
Gruzja	47,7%
Kambodża	48,0%
Wyspy Salomona	48,0%
Togo	48,0%
Korea Północna	48,2%
Sierra Leone	48,3%
Gambia	48,3%
Uganda	48,3%
Nigeria	48,4%
Namibia	48,4%
Izrael	48,4%
Demokratyczna Republika Konga	48,4%
Francja	48,5%
Finlandia	48,5%
Republika Środkowoafrykańska	48,6%
Wietnam	48,6%
Madagaskar	48,7%
Kazachstan	48,8%
Bahamy	48,8%
Rosja	48,9%
Tanzania	49,0%
Eswatini	49,0%
Republika Konga	49,1%
Malawi	49,1%
Białoruś	49,1%
Ghana	49,2%
Litwa	49,3%
Benin	49,3%
Wyspy Dziewicze Stanów Zjednoczonych	49,4%
Portugalia	49,4%
Angola	49,4%
Estonia	49,5%
Łotwa	49,6%
Wyspy Świętego Tomasza i Książęca	49,7%
Zimbabwe	49,7%
Azerbejdżan	49,9%
Barbados	49,9%
Sudan Południowy	50,1%
Armenia	50,2%
Hongkong	50,8%
Burundi	51,6%
Mozambik	52,3%
Turkmenistan	53,0%
Mołdawia	54,7%

 

 

Image by fabrikasimf on Freepik