Miasta w Polsce z najniższym przyrostem naturalnym – gdzie ludności ubywa najszybciej?

Statystyki Głównego Urzędu Statystycznego za 2024 rok nie pozostawiają złudzeń – Polska wciąż się kurczy. Coraz mniej dzieci, coraz więcej seniorów, a do tego emigracja sprawiają, że wiele mniejszych miast mierzy się z dramatycznym spadkiem liczby mieszkańców. Wskaźniki przyrostu naturalnego w niektórych miejscowościach są tak niskie, że trudno uwierzyć, iż chodzi o realne liczby. Które miasta w Polsce mają najniższy przyrost naturalny w przeliczeniu na 1000 mieszkańców?

 

Rekordziści w spadku ludności

Naturalny przyrost, czyli różnica między liczbą urodzeń a zgonów, w wielu miastach i miasteczkach osiągnął wartości dramatycznie ujemne. W praktyce oznacza to jedno – ludzi więcej odchodzi, niż się rodzi.

Najszybciej wyludniającym się miastem w Polsce jest Ogrodzieniec w województwie śląskim, gdzie przyrost naturalny w 2024 roku wyniósł aż -48 na 1000 mieszkańców. To oznacza, że na każde tysiąc osób liczba zgonów była o prawie pięćdziesiąt większa niż liczba urodzeń! Ogrodzieniec, znany głównie z ruin zamku i malowniczych krajobrazów Jury Krakowsko-Częstochowskiej, raczej nie kojarzy się z wymieraniem – a jednak. To wynik, który pokazuje, jak głębokie są problemy demograficzne mniejszych ośrodków.

Niewiele lepiej wygląda sytuacja w Pierzchnicy (woj. świętokrzyskie) – tam wskaźnik przyrostu naturalnego spadł do -46,2, a także w Turobinie na Lubelszczyźnie (-25,7). Do grona miast o najniższych wartościach przyrostu naturalnego należy też Ujazd w woj. łódzkim (-24,4) oraz Borne Sulinowo (Zachodniopomorskie) z wynikiem -21.

Co ciekawe, sporo miast turystycznych i uzdrowiskowych wypada w tym zestawieniu bardzo słabo. Duszniki-Zdrój, Szklarska Poręba, Szczawno-Zdrój, Polanica-Zdrój, Międzyzdroje – to miejsca, gdzie przyjeżdża się odpocząć i leczyć, ale rodzi się tam wyjątkowo mało dzieci. Powód? Większość mieszkańców to osoby starsze, a młodzi wolą przeprowadzać się do większych ośrodków.

Najwięcej miast z Dolnego Śląska

Warto zwrócić uwagę, że szczególnie źle wypada województwo dolnośląskie. W pierwszej trzydziestce miast z najniższym przyrostem naturalnym aż sześć znajduje się właśnie tam – Duszniki-Zdrój, Złoty Stok, Kowary, Polanica-Zdrój, Szklarska Poręba i Szczawno-Zdrój to miejscowości turystyczne, które latem tętnią życiem, ale w codzienności zmagają się z szybkim starzeniem się mieszkańców.

Drugim regionem mocno zaznaczającym swoją obecność w rankingu jest Świętokrzyskie. Miasta takie jak Pierzchnica, Wąchock, Wodzisław, Działoszyce czy Opatowiec to regiony, w którym depopulacja jest szczególnie dotkliwa – młodzi wyjeżdżają za pracą, a w miastach zostają głównie osoby starsze.

Podobny trend widać na Lubelszczyźnie – tam wśród liderów ujemnego przyrostu są m.in. Turobin, Frampol, Józefów nad Wisłą i Izbica. To typowy obraz wschodniej Polski, gdzie młodzi ludzie masowo wybierają emigrację do większych miast albo za granicę.

Miasta w Polsce z najniższym przyrostem naturalnym w 2024 roku – ranking

L.p.	Miasto	Województwo	Przyrost naturalny na 1000 mieszkańców
1	Ogrodzieniec	Śląskie	-48,0
2	Pierzchnica	Świętokrzyskie	-46,2
3	Turobin	Lubelskie	-25,7
4	Ujazd	Łódzkie	-24,4
5	Borne Sulinowo	Zachodniopomorskie	-21,0
6	Wąchock	Świętokrzyskie	-20,9
7	Duszniki-Zdrój	Dolnośląskie	-20,8
8	Lubraniec	Kujawsko-Pomorskie	-20,3
9	Wodzisław	Świętokrzyskie	-20,0
10	Złoty Stok	Dolnośląskie	-19,6
11	Kleszczele	Podlaskie	-19,1
12	Wieleń	Wielkopolskie	-18,3
13	Tolkmicko	Warmińsko-Mazurskie	-18,1
14	Mikołajki	Warmińsko-Mazurskie	-17,1
15	Kowary	Dolnośląskie	-17,0
16	Działoszyce	Świętokrzyskie	-17,0
17	Frampol	Lubelskie	-16,5
18	Przedecz	Wielkopolskie	-16,5
19	Opatowiec	Świętokrzyskie	-16,3
20	Solec nad Wisłą	Mazowieckie	-16,2
21	Polanica-Zdrój	Dolnośląskie	-15,5
22	Wyszogród	Mazowieckie	-15,5
23	Szklarska Poręba	Dolnośląskie	-15,2
24	Józefów nad Wisłą	Lubelskie	-15,2
25	Izbica	Lubelskie	-15,0
26	Nowy Staw	Pomorskie	-14,7
27	Szczawno-Zdrój	Dolnośląskie	-14,5
28	Stepnica	Zachodniopomorskie	-14,3
29	Międzyzdroje	Zachodniopomorskie	-14,0
30	Niemodlin	Opolskie	-13,9
31	Cedynia	Zachodniopomorskie	-13,9

 

Co oznaczają te liczby?

Ujemny przyrost naturalny nie zawsze od razu widać na ulicach. Miasto wciąż może być pełne turystów, może działać szkoła czy ośrodek kultury. Jednak w dłuższej perspektywie te liczby oznaczają: mniej dzieci w szkołach, mniej pracowników w lokalnych firmach, większe obciążenie systemu opieki zdrowotnej i coraz bardziej starzejące się społeczeństwo.

Dane o miastach z najniższym przyrostem naturalnym to mocny sygnał: Polska nie tyle się starzeje, co w wielu miejscach po prostu pustoszeje. Małe miasteczka i uzdrowiska kurczą się w zastraszającym tempie. O ile w dużych aglomeracjach wciąż rodzi się sporo dzieci, o tyle lokalne centra znikają z mapy demograficznej.

Polska się kurczy – i to szybko

Choć średni przyrost naturalny dla całego kraju jest dziś wyraźnie na minusie, to skala problemu nie jest równomierna. W dużych miastach – takich jak Warszawa, Kraków czy Wrocław – populacja spada wolniej, a czasami wręcz rośnie dzięki migracji wewnętrznej i napływowi cudzoziemców. Jednak w małych miejscowościach i na obszarach peryferyjnych kryzys demograficzny widać najdotkliwiej – właśnie tam ubytki naturalne są największe, a proces starzenia społeczeństwa postępuje najszybciej.

Można się zastanawiać: co dalej? Czy te miejsca staną się „miastami-widmo”, gdzie zostaną już tylko seniorzy i pustoszejące domy? A może zmiana stylu życia, praca zdalna i moda na „ucieczkę z miasta” dają im jeszcze jakąś szansę?

Jedno jest pewne – patrząc na te liczby, trudno nie pomyśleć, że Polska lokalna ma przed sobą ogromne wyzwanie.

👉 Dane GUS za 2024 rok to kolejny sygnał alarmowy. Jeżeli trend się utrzyma, w niektórych polskich miasteczkach za kilkadziesiąt lat mieszkańców będzie już tylko symboliczna garstka.