Gdzie powietrze 'gryzie’ najmocniej? Najbardziej zanieczyszczone kraje świata

Czad: Lider zanieczyszczenia powietrza

Na szczycie rankingu najbardziej zanieczyszczonych krajów na świecie wg średniego stężenia PM2,5 znalazł się Czad, z alarmującym poziomem 91,8 µg/m³. To państwo leżące w sercu Afryki nie ma rozwiniętego przemysłu, ale trawi je smog z innego źródła – pył saharyjski oraz palenie drewna i węgla drzewnego na potrzeby gotowania. Dodatkowo, brak infrastruktury do monitoringu i kontroli emisji tylko pogłębia problem.

Zanieczyszczenie powietrza na świecie; Opracowanie ciekawestatystyki.pl na podstawie danych iqair.com

Azja Południowa – smogowy trójkąt

Bangladesz (78,0 µg/m³), Pakistan (73,7 µg/m³) i Indie (50,6 µg/m³) tworzą smogowy trójkąt Azji Południowej. Tam zanieczyszczenie powietrza to wynik spalania paliw kopalnych, ruchu samochodowego, przemysłu i palenia odpadów.

W Bangladeszu głównym źródłem zanieczyszczeń jest przemysł cegielniany, natomiast w Pakistanie – emisje z pojazdów i spalanie odpadów. Indie, z wynikiem 50,6 µg/m³, odnotowały spadek stężenia PM2,5 o 7% w porównaniu do 2023 roku. Mimo to, kraj nadal zmaga się z wysokim poziomem zanieczyszczeń, szczególnie w miastach takich jak Delh, Ghaziabad czy Noida.

Tadżykistan i Nepal: górskie wyzwania

Tadżykistan (46,3 µg/m³) i Nepal (42,8 µg/m³) borykają się z zanieczyszczeniem powietrza spowodowanym spalaniem biomasy i emisjami z pojazdów. Ukształtowanie terenu utrudnia naturalną cyrkulację powietrza, pogłębiając problem.

Afryka – niewidoczny problem

Media rzadko mówią o zanieczyszczeniu w krajach takich jak Demokratyczna Republika Konga (58,2 µg/m³), Uganda (41,0) czy Rwanda (40,8). A jednak afrykańskie miasta duszą się w dymie z pieców, ognisk i spalonej ziemi. Zanieczyszczenie powietrza w tych rejonach często nie wynika z przemysłu, lecz z biedy i braku alternatyw.

Niespodzianki w rankingu

Kilka państw w zestawieniu może zaskakiwać. Zjednoczone Emiraty Arabskie (33,7 µg/m³), Bahrajn (31,8) i Katar (31,3), znane z nowoczesnej infrastruktury, wciąż zmagają się z wysokimi poziomami pyłu – częściowo z powodu kurzu pustynnego, ale także z emisji z transportu i przemysłu.

Chiny (31,0 µg/m³), choć jeszcze dekadę temu uznawane za symbol globalnego smogu, dziś notują znaczną poprawę dzięki ambitnym programom ekologicznym. Jednak kraj wciąż nie zbliża się do norm WHO.

Europa – tylko pozornie czysta

Choć Europa wygląda znacznie lepiej na tle reszty świata, nie ma się czym chwalić. Polska, z wynikiem 14,8 µg/m³, wypada gorzej niż Francja (8,1), Hiszpania (8,7) czy Niemcy (9,0). Najczystsze powietrze w Europie notują Islandia (4,0), Finlandia (5,2) i Szwecja (5,3) – tam można oddychać pełną piersią bez ryzyka.

Najwyższe średnie stężenie PM2,5 w Europie; Opracowanie ciekawestatystyki.pl na podstawie danych iqair.com

Kto oddycha najlepiej?

Na drugim końcu zestawienia krajów wg czystości powietrza są Bahamy (2,3 µg/m³), Polinezja Francuska (2,5) i Wyspy Dziewicze USA (2,6) – rajskie krajobrazy idą w parze z czystym powietrzem. Ale nie dajmy się zwieść – to wyjątki w globalnym trendzie.

PM2,5 – co to właściwie znaczy?

Pył zawieszony PM2,5 to cząsteczki o średnicy mniejszej niż 2,5 mikrometra – 30 razy cieńsze niż ludzki włos. Wnikają głęboko do płuc i trafiają do krwiobiegu. Zwiększają ryzyko chorób serca, nowotworów, udarów i problemów oddechowych. Długotrwała ekspozycja skraca życie – i to realnie, o lata.

Główne źródła PM2,5 to spalanie paliw kopalnych, przemysł, transport, spalanie biomasy i naturalne zjawiska, takie jak burze piaskowe.

W 2021 roku WHO zaostrzyła wytyczne – dziś maksymalny bezpieczny poziom PM2,5 to 5 µg/m³ rocznie. Wcześniej było to 10. Dlaczego zmiana? Bo nauka jest bezlitosna: nawet niewielkie ilości tego pyłu zwiększają ryzyko chorób serca, raka płuc i udarów.

Smog nie zna granic

Zanieczyszczenie powietrza to problem globalny – ale jego źródła są lokalne. Od polityki energetycznej po przyzwyczajenia mieszkańców, od przemysłu po biedę – każdy kraj ma swoje demony. Co gorsza, nawet jeśli jeden kraj walczy o czystsze powietrze, może zostać „zadymiony” przez sąsiadów.

Raport IQAir wskazuje, że 91,3% krajów przekroczyło zalecenia WHO dotyczące PM2,5. Tylko siedem państw, w tym Australia, Nowa Zelandia i Islandia, spełniło te normy. Wzrost liczby miast spełniających wytyczne WHO z 9% w 2023 roku do 17% w 2024 roku pokazuje pewien postęp, ale wyzwania pozostają ogromne.

Zanieczyszczenie powietrza pozostaje jednym z największych globalnych wyzwań zdrowotnych. Raport IQAir z 2024 roku podkreśla potrzebę pilnych działań na rzecz poprawy jakości powietrza, zwłaszcza w krajach najbardziej dotkniętych problemem. Współpraca międzynarodowa, inwestycje w czyste technologie i edukacja społeczeństwa są kluczowe w walce z tym niewidzialnym zagrożeniem.

Średnie roczne stężenie PM2,5 w 2024 roku na podstawie danych IQAir (µg/m³)

• Czad – 91,8
• Bangladesz – 78
• Pakistan – 73,7
• DR Konga – 58,2
• Indie – 50,6
• Tadżykistan – 46,3
• Nepal – 42,8
• Uganda – 41
• Rwanda – 40,8
• Burundi – 40,3
• Nigeria – 40,1
• Egipt – 39,8
• Irak – 38,4
• Ghana – 35,8
• Indonezja – 35,5
• Gambia – 35,2
• Zjednoczone Emiraty Arabskie – 33,7
• Bahrajn – 31,8
• Uzbekistan – 31,4
• Katar – 31,3
• Chiny – 31
• Kuwejt – 30,2
• Wietnam – 28,7
• Kamerun – 27,6
• Laos – 27,5
• Turkmenistan – 26,5
• Togo – 26
• Mongolia – 25,6
• Bośnia i Hercegowina – 25,3
• Mjanma – 25,2
• Arabia Saudyjska – 25,1
• Zimbabwe – 24,8
• Wybrzeże Kości Słoniowej – 24,6
• Armenia – 24,4
• Macedonia Północna – 23,3
• Libia – 22,3
• Senegal – 22,3
• Etiopia – 22,2
• Zambia – 22
• Kambodża – 21,9
• Kirgistan – 21,1
• Palestyna – 21,1
• Madagaskar – 20,5
• Serbia – 20,2
• Tajlandia – 19,8
• Gwatemala – 18,8
• RPA – 18,8
• Malezja – 18,3
• Azerbejdżan – 18,3
• Czarnogóra – 18
• Sri Lanka – 17,9
• Makau – 17,7
• Gujana – 17,5
• Tajwan – 17,5
• Meksyk – 17,4
• Salwador – 17,3
• Izrael – 17,2
• Peru – 17,1
• Korea Południowa – 17
• Dżibuti – 16,8
• Mozambik – 16,7
• Chile – 16,6
• Hongkong – 16,3
• Paragwaj – 15,9
• Algieria – 15,4
• Rumunia – 15,3
• Turcja – 15,3
• Słowenia – 15,2
• Honduras – 15,2
• Gabon – 15,2
• Kazachstan – 15,1
• Gruzja – 15,1
• Brazylia – 14,9
• Filipiny – 14,8
• Polska – 14,8
• Nikaragua – 14,8
• Mołdawia – 14,7
• Albania – 14,5
• Kenia – 14,3
• Włochy – 14,2
• Chorwacja – 13,8
• Kolumbia – 13,8
• Słowacja – 13,6
• Węgry – 12,9
• Kosowo – 12,9
• Cypr – 12,8
• Czechy – 12,7
• Surinam – 12,5
• Bułgaria – 12,4
• Malediwy – 12,2
• Malta – 11,7
• Grecja – 11,5
• Urugwaj – 11,5
• Singapur – 11,4
• Austria – 10,2
• Litwa – 10,1
• Panama – 10,1
• Boliwia – 10
• Rosja – 9,8
• Ekwador – 9,7
• Ukraina – 9,2
• Łotwa – 9,2
• Niemcy – 9
• Holandia – 8,9
• Belgia – 8,9
• Argentyna – 8,7
• Hiszpania – 8,7
• Japonia – 8,6
• Kajmany – 8,5
• Francja – 8,1
• Luksemburg – 7,5
• Anguilla – 7,4
• Wielka Brytania – 7,4
• Szwajcaria – 7,3
• Dania – 7,2
• USA – 7,1
• Kostaryka – 7
• Portugalia – 6,8
• Kanada – 6,7
• Norwegia – 6,6
• Liechtenstein – 6,5
• Irlandia – 6,5
• Trynidad i Tobago – 6,1
• Andora – 6
• Szwecja – 5,3
• Finlandia – 5,2
• Estonia – 4,6
• Australia – 4,5
• Nowa Zelandia – 4,4
• Islandia – 4
• Grenada – 3,2
• Barbados – 3,1
• Montserrat – 2,7
• Portoryko – 2,7
• Wyspy Dziewicze USA – 2,6
• Polinezja Francuska – 2,5
• Bermudy – 2,5
• Bahamy – 2,3