Które kraje zużywają najwięcej wody na osobę?

Woda jest wszędzie wokół nas, ale jej zużycie wygląda zupełnie inaczej, gdy spojrzymy na nie w skali całych państw. Dane AQUASTAT pokazują, ile wody przypada średnio na jednego mieszkańca w ciągu roku i burzą wiele intuicji. Na szczycie zestawienia nie zawsze znajdują się największe gospodarki świata, a wysokie wartości często wynikają z rolnictwa, energetyki i klimatu, a nie z codziennych nawyków ludzi. Ile wody zużywają Polacy i które kraje zużywają najwięcej wody na mieszkańca?

W tym artykule:

Jaki sektor zużywa najwięcej wody w Polsce?

Większość z nas, stając rano w łazience, myśli o wodzie w kategoriach bezpośrednich: prysznic, mycie zębów, czajnik. Jeśli jesteśmy świadomymi ekologicznie obywatelami, staramy się zakręcać kran podczas szczotkowania zębów i ograniczać czas kąpieli. Jeśli jednak spojrzymy na rachunek za wodę, wydaje się nam, że jesteśmy całkiem oszczędni. Tymczasem te codzienne czynności odpowiadają za zaledwie ułamek rzeczywistego zużycia wody. Prawdziwe zużycie wody jest ukryte w globalnych łańcuchach dostaw, a my płacimy za wodę dwa razy – raz w domu, drugi raz w sklepie, kupując dosłownie wszystko.

Rozkład zużycia wody w Polsce wyraźnie pokazuje, gdzie koncentruje się największe zapotrzebowanie. Statystyki GUS wskazują, że w Polsce sektor produkcyjny i przemysłowy dominuje pod względem zużycia wody. Najnowsze dane z 2024 roku informują, że na cele produkcyjne przypada 5,4 km³ pobranej wody, co stanowi około 63,5% całkowitego poboru. Takie proporcje sprawiają, że debata o oszczędzaniu wody powinna zaczynać się w halach produkcyjnych, a dopiero później przenosić się do naszych łazienek.

Dlaczego przemysł dominuje w bilansie wodnym w takim stopniu? Odpowiedź leży w energetyce. Analizy GUS precyzują, że blisko 90% przemysłowego zużycia wody przypada na wytwarzanie i zaopatrywanie w gorącą wodę, parę wodną, gaz oraz energię elektryczną. Woda jest niezbędna przede wszystkim do procesów chłodzenia w elektrowniach i elektrociepłowniach.

Sektor rolniczy i rybactwo, choć często obwiniany o duże zużycie, ma w Polsce mniejszy udział niż w wielu innych krajach UE, wynoszący około 10,6% całkowitego zużycia wody. W Polsce nie dysponujemy rzetelną wiedzą o rzeczywistym zużyciu wody przez rolnictwo, ponieważ znaczna część poborów nie jest ani rejestrowana, ani opomiarowana. Statystyki GUS obejmują wyłącznie ujęcia objęte pozwoleniami wodnoprawnymi, podczas gdy dominujący model rolnictwa indywidualnego opiera się na własnych, nieraportowanych źródłach wody. W efekcie powstaje poważna luka informacyjna. Oficjalny udział rolnictwa w poborach wody, wynoszący około 0,1 km³ rocznie, nie odzwierciedla rzeczywistości i stanowi statystyczną anomalię na tle innych krajów Unii Europejskiej, gdzie monitoring zużycia wody w tym sektorze jest standardem.

W 2024 roku pobór wody na potrzeby eksploatacji sieci wodociągowej wzrósł o około 2% i wyniósł 2,2 km³. Gospodarstwa domowe odpowiadają za około 13% całkowitego zużycia wody. Reszta zużycia komunalnego wiąże się z eksploatacją sieci wodociągowo-kanalizacyjnej, a łącznie ta kategoria odpowiada za około 25,9% zużycia wody w Polsce.

Jest to wynik zaskakująco niski w porównaniu do krajów o podobnym poziomie rozwoju. Niskie polskie zużycie domowe, porównywalne z niektórymi regionami oszczędzającymi wodę, może wynikać zarówno ze świadomości, jak i z ograniczeń infrastrukturalnych. W 2024 roku w Polsce wciąż odnotowywano 2,1 miliona zbiorników bezodpływowych (szamb), co sugeruje, że część populacji nie jest podłączona do sieci wodociągowej i kanalizacyjnej, a tym samym nie jest w pełni ujęta w oficjalnych statystykach zużycia sieciowego.

Ile wody zużywa statystyczny Polak?

Zużycie wody w gospodarstwach domowych jest tym elementem, który możemy kontrolować osobiście. Według danych GUS w 2024 roku średnie zużycie wody przez gospodarstwa domowe wyniosło 35,5 metrów sześciennych (m³) na mieszkańca rocznie. Przekładając to na język codzienny, oznacza to, że przeciętny Polak zużywa około 97 litrów wody na dzień. Obejmuje to wszystkie czynności: od picia i gotowania, przez mycie, aż po spłukiwanie toalet i pranie.

Wykres przedstawia przeciętne zużycie wody na osobę w gospodarstwie domowym w Polsce na przestrzeni lat na podstawie danych GUS, czyli informuje ile wody zużywają Polacy — **Średnie zużycie wody przez osobę w gospodarstwie domowym w Polsce**
*opracowanie ciekawestatystyki.pl na podstawie danych GUS*

Wg danych Eurostatu przeciętny Polak zużywa mniej wody niż przeciętny Europejczyk. Dla krajów UE mediana zużycia wody z publicznych wodociągów wynosi 41,5 m³ na mieszkańca rocznie. Warto również podkreślić, że te dane dotyczą wyłącznie wody z sieci publicznej, nie obejmują wody pobieranej ze studni, co w Polsce ma istotne znaczenie.

Zasoby wodne w Polsce

Najbardziej wymowną statystyką obrazującą polską sytuację jest średnia dostępność zasobów wodnych. Na jednego mieszkańca Polski przypada zaledwie 1 600 metrów sześciennych wody na rok. Należy podkreślić, że ta wartość nie odzwierciedla wyłącznie osobistych potrzeb Polaków, lecz jest uśrednionym podziałem wszystkich odnawialnych zasobów wodnych naszego kraju, uwzględniającym zapotrzebowanie wszystkich sektorów, w tym energetyki i przemysłu.

Kontrast z innymi państwami Unii Europejskiej jest dramatyczny. Kraje skandynawskie, takie jak Finlandia (19 700 m³) czy Szwecja (17 500 m³) oraz Chorwacja, która notuje najwyższy wskaźnik (30 700 m³), dysponują budżetami wodnymi wielokrotnie większymi niż Polska.

Co gorsza, w Polsce ten i tak niski wskaźnik jest niezwykle wrażliwy na warunki pogodowe. W okresach dotkliwej suszy, średnia dostępność wody może dramatycznie spaść do zaledwie 1 000 metrów sześciennych na mieszkańca. Przekroczenie progu 1 000 m³ na osobę rocznie jest powszechnie uznawane w hydrostatystyce za stan chronicznego stresu wodnego.

Infografika prezentuje najważniejsze statystyki o zużyciu wody w Polsce na podstawie danych GUS oraz Eurostat — **Infografika: Zużycie wody w Polsce**
*opracowanie ciekawestatystyki.pl na podstawie danych GUS i Eurostat*

Ranking krajów o najwyższym zużyciu wody na mieszkańca

Które kraje zużywają najwięcej wody na osobę?

Gdy mówimy o zużyciu wody, najczęściej myślimy o krótkich prysznicach, zakręcaniu kranu i oszczędnych pralkach. Tymczasem dane AQUASTAT* za 2022 rok pokazują coś znacznie szerszego. Całkowite roczne zużycie wody w przeliczeniu na mieszkańca obejmuje nie tylko gospodarstwa domowe, ale też rolnictwo, przemysł i energetykę. A to zupełnie zmienia obraz. W efekcie na czele zestawienia wcale nie stoją największe ani najbogatsze państwa świata.

Roczne całkowite zużycie wody na osobę w m³:

Czarnogóra: kraj, który zużywa najwięcej wody na osobę

Z wynikiem 3 590 m³ wody rocznie na osobę Czarnogóra nie ma sobie równych. To prawie trzy razy więcej niż w USA i czternaście razy więcej niż w Polsce.

Skąd tak wysoki wynik w niewielkim kraju? Kluczowe są dwa czynniki. Po pierwsze, mała liczba ludności automatycznie zawyża wskaźnik per capita przy dużych inwestycjach infrastrukturalnych. Po drugie, istotną rolę odgrywa energetyka wodna i specyfika lokalnej gospodarki. To dobry przykład na to, że wysoki wynik zużycia wody w przeliczeniu na mieszkańca nie zawsze oznacza „rozrzutność” obywateli.

Wysokie zużycie wody w Azji Centralnej

Drugie miejsce w rankingu krajów pod względem największego zużycia wody na osobę zajmuje Turkmenistan (2 404 m³), a w czołówce są też Uzbekistan, Kazachstan, Kirgistan i Tadżykistan. Ten region świata od lat intensywnie wykorzystuje wodę do nawadniania rolnictwa, często w warunkach suchych i półpustynnych.

Uprawy bawełny, stare systemy irygacyjne i duże straty w przesyle wody sprawiają, że zużycie na osobę jest tu bardzo wysokie. To właśnie w tej części świata najlepiej widać, jak decyzje sprzed dekad wciąż wpływają na dzisiejsze statystyki.

Ameryka i kraje o „wielkiej skali”

USA (1 301 m³), Kanada (930 m³), Chile (1 656 m³) czy Urugwaj (1 329 m³) to państwa o dużych zasobach naturalnych i rozbudowanym rolnictwie oraz przemyśle.

W Stanach Zjednoczonych ogromne znaczenie ma nawadnianie pól w suchych stanach zachodnich oraz energochłonny przemysł. Kanada z kolei, mimo opinii kraju „pełnego wody”, również zużywa jej dużo na osobę, bo tanie zasoby mogą sprzyjać mniejszej presji na oszczędzanie.

Europa: duże różnice na małym obszarze

Europa jest mocno zróżnicowana. Grecja (967 m³) i Hiszpania (607 m³) mają wyniki zużycia wody na osobę znacznie wyższe niż Niemcy (307 m³) czy Polska (256 m³). Klimat, turystyka i rolnictwo robią swoje.

Ciekawym przypadkiem jest Islandia (732 m³) – kraj mały, chłodny, ale oparty na energochłonnych gałęziach gospodarki i obfitych zasobach wodnych, które ułatwiają intensywne wykorzystanie.

Co mówią nam te dane?

Ten ranking nie jest listą „najbardziej marnotrawnych” społeczeństw. Kraj może zużywać bardzo dużo wody na osobę, a jednocześnie mieć relatywnie niskie zużycie w gospodarstwach domowych. I odwrotnie.

Jedno jest pewne: im wyżej na liście, tym większe znaczenie ma nie codzienny prysznic obywatela, lecz decyzje systemowe – o rolnictwie, energetyce i przemyśle. To właśnie tam rozstrzyga się przyszłość globalnych zasobów wody.

*AQUASTAT (Globalny System Informacji o Wodzie) to kluczowy system danych i informacji stworzony przez Organizację Narodów Zjednoczonych ds. Wyżywienia i Rolnictwa (FAO), zbierający, analizujący i udostępniający bezpłatnie dane oraz wskaźniki dotyczące zasobów wodnych i rolniczego zarządzania wodą, służąc decydentom, badaczom i opinii publicznej w monitorowaniu celów zrównoważonego rozwoju (SDG 6) oraz zrozumieniu globalnych wyzwań wodnych, np. stresu wodnego i efektywności wykorzystania wody.

Co o tym myślisz?

Zostaw reakcję i komentarz.

Które kraje zużywają najwięcej wody na osobę?

Jaki sektor zużywa najwięcej wody w Polsce?