Czad: Lider zanieczyszczenia powietrza
Na szczycie rankingu najbardziej zanieczyszczonych krajów na świecie wg średniego stężenia PM2,5 znalazł się Czad, z alarmującym poziomem 91,8 µg/m³. To państwo leżące w sercu Afryki nie ma rozwiniętego przemysłu, ale trawi je smog z innego źródła – pył saharyjski oraz palenie drewna i węgla drzewnego na potrzeby gotowania. Dodatkowo, brak infrastruktury do monitoringu i kontroli emisji tylko pogłębia problem.
 |
| Zanieczyszczenie powietrza na świecie; Opracowanie ciekawestatystyki.pl na podstawie danych iqair.com |
Azja Południowa – smogowy trójkąt
Bangladesz (78,0 µg/m³), Pakistan (73,7 µg/m³) i Indie (50,6 µg/m³) tworzą smogowy trójkąt Azji Południowej. Tam zanieczyszczenie powietrza to wynik spalania paliw kopalnych, ruchu samochodowego, przemysłu i palenia odpadów.
W Bangladeszu głównym źródłem zanieczyszczeń jest przemysł cegielniany, natomiast w Pakistanie – emisje z pojazdów i spalanie odpadów. Indie, z wynikiem 50,6 µg/m³, odnotowały spadek stężenia PM2,5 o 7% w porównaniu do 2023 roku. Mimo to, kraj nadal zmaga się z wysokim poziomem zanieczyszczeń, szczególnie w miastach takich jak Delh, Ghaziabad czy Noida.
Tadżykistan i Nepal: górskie wyzwania
Tadżykistan (46,3 µg/m³) i Nepal (42,8 µg/m³) borykają się z zanieczyszczeniem powietrza spowodowanym spalaniem biomasy i emisjami z pojazdów. Ukształtowanie terenu utrudnia naturalną cyrkulację powietrza, pogłębiając problem.
Afryka – niewidoczny problem
Media rzadko mówią o zanieczyszczeniu w krajach takich jak Demokratyczna Republika Konga (58,2 µg/m³), Uganda (41,0) czy Rwanda (40,8). A jednak afrykańskie miasta duszą się w dymie z pieców, ognisk i spalonej ziemi. Zanieczyszczenie powietrza w tych rejonach często nie wynika z przemysłu, lecz z biedy i braku alternatyw.
Niespodzianki w rankingu
Kilka państw w zestawieniu może zaskakiwać. Zjednoczone Emiraty Arabskie (33,7 µg/m³), Bahrajn (31,8) i Katar (31,3), znane z nowoczesnej infrastruktury, wciąż zmagają się z wysokimi poziomami pyłu – częściowo z powodu kurzu pustynnego, ale także z emisji z transportu i przemysłu.
Chiny (31,0 µg/m³), choć jeszcze dekadę temu uznawane za symbol globalnego smogu, dziś notują znaczną poprawę dzięki ambitnym programom ekologicznym. Jednak kraj wciąż nie zbliża się do norm WHO.
Europa – tylko pozornie czysta
Choć Europa wygląda znacznie lepiej na tle reszty świata, nie ma się czym chwalić. Polska, z wynikiem 14,8 µg/m³, wypada gorzej niż Francja (8,1), Hiszpania (8,7) czy Niemcy (9,0). Najczystsze powietrze w Europie notują Islandia (4,0), Finlandia (5,2) i Szwecja (5,3) – tam można oddychać pełną piersią bez ryzyka.
 |
| Najwyższe średnie stężenie PM2,5 w Europie; Opracowanie ciekawestatystyki.pl na podstawie danych iqair.com |
Kto oddycha najlepiej?
Na drugim końcu zestawienia krajów wg czystości powietrza są Bahamy (2,3 µg/m³), Polinezja Francuska (2,5) i Wyspy Dziewicze USA (2,6) – rajskie krajobrazy idą w parze z czystym powietrzem. Ale nie dajmy się zwieść – to wyjątki w globalnym trendzie.
PM2,5 – co to właściwie znaczy?
Pył zawieszony PM2,5 to cząsteczki o średnicy mniejszej niż 2,5 mikrometra – 30 razy cieńsze niż ludzki włos. Wnikają głęboko do płuc i trafiają do krwiobiegu. Zwiększają ryzyko chorób serca, nowotworów, udarów i problemów oddechowych. Długotrwała ekspozycja skraca życie – i to realnie, o lata.
Główne źródła PM2,5 to spalanie paliw kopalnych, przemysł, transport, spalanie biomasy i naturalne zjawiska, takie jak burze piaskowe.
W 2021 roku WHO zaostrzyła wytyczne – dziś maksymalny bezpieczny poziom PM2,5 to 5 µg/m³ rocznie. Wcześniej było to 10. Dlaczego zmiana? Bo nauka jest bezlitosna: nawet niewielkie ilości tego pyłu zwiększają ryzyko chorób serca, raka płuc i udarów.
Smog nie zna granic
Zanieczyszczenie powietrza to problem globalny – ale jego źródła są lokalne. Od polityki energetycznej po przyzwyczajenia mieszkańców, od przemysłu po biedę – każdy kraj ma swoje demony. Co gorsza, nawet jeśli jeden kraj walczy o czystsze powietrze, może zostać „zadymiony” przez sąsiadów.
Raport IQAir wskazuje, że 91,3% krajów przekroczyło zalecenia WHO dotyczące PM2,5. Tylko siedem państw, w tym Australia, Nowa Zelandia i Islandia, spełniło te normy. Wzrost liczby miast spełniających wytyczne WHO z 9% w 2023 roku do 17% w 2024 roku pokazuje pewien postęp, ale wyzwania pozostają ogromne.
Zanieczyszczenie powietrza pozostaje jednym z największych globalnych wyzwań zdrowotnych. Raport IQAir z 2024 roku podkreśla potrzebę pilnych działań na rzecz poprawy jakości powietrza, zwłaszcza w krajach najbardziej dotkniętych problemem. Współpraca międzynarodowa, inwestycje w czyste technologie i edukacja społeczeństwa są kluczowe w walce z tym niewidzialnym zagrożeniem.
Średnie roczne stężenie PM2,5 w 2024 roku na podstawie danych IQAir (µg/m³)
- Czad - 91,8
- Bangladesz - 78
- Pakistan - 73,7
- DR Konga - 58,2
- Indie - 50,6
- Tadżykistan - 46,3
- Nepal - 42,8
- Uganda - 41
- Rwanda - 40,8
- Burundi - 40,3
- Nigeria - 40,1
- Egipt - 39,8
- Irak - 38,4
- Ghana - 35,8
- Indonezja - 35,5
- Gambia - 35,2
- Zjednoczone Emiraty Arabskie - 33,7
- Bahrajn - 31,8
- Uzbekistan - 31,4
- Katar - 31,3
- Chiny - 31
- Kuwejt - 30,2
- Wietnam - 28,7
- Kamerun - 27,6
- Laos - 27,5
- Turkmenistan - 26,5
- Togo - 26
- Mongolia - 25,6
- Bośnia i Hercegowina - 25,3
- Mjanma - 25,2
- Arabia Saudyjska - 25,1
- Zimbabwe - 24,8
- Wybrzeże Kości Słoniowej - 24,6
- Armenia - 24,4
- Macedonia Północna - 23,3
- Libia - 22,3
- Senegal - 22,3
- Etiopia - 22,2
- Zambia - 22
- Kambodża - 21,9
- Kirgistan - 21,1
- Palestyna - 21,1
- Madagaskar - 20,5
- Serbia - 20,2
- Tajlandia - 19,8
- Gwatemala - 18,8
- RPA - 18,8
- Malezja - 18,3
- Azerbejdżan - 18,3
- Czarnogóra - 18
- Sri Lanka - 17,9
- Makau - 17,7
- Gujana - 17,5
- Tajwan - 17,5
- Meksyk - 17,4
- Salwador - 17,3
- Izrael - 17,2
- Peru - 17,1
- Korea Południowa - 17
- Dżibuti - 16,8
- Mozambik - 16,7
- Chile - 16,6
- Hongkong - 16,3
- Paragwaj - 15,9
- Algieria - 15,4
- Rumunia - 15,3
- Turcja - 15,3
- Słowenia - 15,2
- Honduras - 15,2
- Gabon - 15,2
- Kazachstan - 15,1
- Gruzja - 15,1
- Brazylia - 14,9
- Filipiny - 14,8
- Polska - 14,8
- Nikaragua - 14,8
- Mołdawia - 14,7
- Albania - 14,5
- Kenia - 14,3
- Włochy - 14,2
- Chorwacja - 13,8
- Kolumbia - 13,8
- Słowacja - 13,6
- Węgry - 12,9
- Kosowo - 12,9
- Cypr - 12,8
- Czechy - 12,7
- Surinam - 12,5
- Bułgaria - 12,4
- Malediwy - 12,2
- Malta - 11,7
- Grecja - 11,5
- Urugwaj - 11,5
- Singapur - 11,4
- Austria - 10,2
- Litwa - 10,1
- Panama - 10,1
- Boliwia - 10
- Rosja - 9,8
- Ekwador - 9,7
- Ukraina - 9,2
- Łotwa - 9,2
- Niemcy - 9
- Holandia - 8,9
- Belgia - 8,9
- Argentyna - 8,7
- Hiszpania - 8,7
- Japonia - 8,6
- Kajmany - 8,5
- Francja - 8,1
- Luksemburg - 7,5
- Anguilla - 7,4
- Wielka Brytania - 7,4
- Szwajcaria - 7,3
- Dania - 7,2
- USA - 7,1
- Kostaryka - 7
- Portugalia - 6,8
- Kanada - 6,7
- Norwegia - 6,6
- Liechtenstein - 6,5
- Irlandia - 6,5
- Trynidad i Tobago - 6,1
- Andora - 6
- Szwecja - 5,3
- Finlandia - 5,2
- Estonia - 4,6
- Australia - 4,5
- Nowa Zelandia - 4,4
- Islandia - 4
- Grenada - 3,2
- Barbados - 3,1
- Montserrat - 2,7
- Portoryko - 2,7
- Wyspy Dziewicze USA - 2,6
- Polinezja Francuska - 2,5
- Bermudy - 2,5
- Bahamy - 2,3
