Samotni rodzice w Polsce i w Europie. Bycie rodzicem to jedno z najpiękniejszych doświadczeń życiowych, ale jednocześnie wiąże się z ogromnymi wyzwaniami. Dla samotnych rodziców te wyzwania są jeszcze większe. Ostatnie lata z powodu pandemii koronawirusa były wyzwaniem dla wielu pracujących rodziców, zwłaszcza dla rodziców, którzy samotnie wychowują dzieci. Pogodzenie obowiązków zawodowych z rodzinnymi było szczególnie trudne dla rodzica samotnie mieszkającego z małymi dziećmi. Ilu rodziców samotnie wychowuje dzieci w Polsce?
Samotne matki i samotni ojcowie w Polsce
Ile jest w Polsce samotnych matek i samotnych ojców? Według wstępnych wyników Narodowego Spisu Powszechnego w 2021 roku w Polsce było prawie 2,3 mln samotnych rodziców (bez względu na to, czy mieszkali z dziećmi bez towarzystwa innych osób, co jest jednym z kryteriów badania przeprowadzonego przez Eurostat, opisanego w dalszej części artykułu). Udział samotnych rodziców wśród rodzin w Polsce wyniósł 22,6%. W porównaniu do 2011 roku ilość samotnych rodziców w Polsce zmniejszyła się o 208,5 tys. (spadek o 8,3%).
W 2021 roku w Polsce 1,9 mln samotnych matek opiekowało się dziećmi, czyli 265,6 tys. mniej niż dziesięć lat wcześniej (spadek o 12,2%). Samotne matki stanowią 18,8% wszystkich rodzin w Polsce.
Samotnych ojców w Polsce było 385,7 tys. W porównaniu z 2011 rokiem przybyło ich ponad 57 tys. (wzrost o 17%). Samotni ojcowie to 3,8% wszystkich rodzin w Polsce.
Dzieci w gospodarstwach domowych
W 2022 roku w Unii Europejskiej było 198,5 mln gospodarstw domowych*, w tym 14,3 mln w Polsce. Zdecydowanie najwięcej (ponad 41 mln) gospodarstw domowych odnotowano w Niemczech, następnie we Francji (31 mln) i Włoszech (26 mln).
W prawie jednej czwartej europejskich gospodarstw (24,3%) mieszkały dzieci. W Polsce wskaźnik gospodarstw domowych, w których obecne było co najmniej jedno dziecko był jednym z najwyższych w Europie i wyniósł 28,6%.
 |
| Gospodarstwa domowe z dziećmi wśród wszystkich gospodarstw domowych; Opracowanie ciekawestatystyki.pl na podstawie danych Eurostat |
W Polsce, podobnie jak w Unii Europejskiej, wśród gospodarstw domowych z dziećmi przeważają gospodarstwa domowe z jednym dzieckiem i stanowią prawie połowę wszystkich domostw, w których są dzieci.
 |
| Gospodarstwa domowe z dziećmi w podziale na ilość dzieci; Opracowanie ciekawestatystyki.pl na podstawie danych Eurostat. |
Samotni rodzice w Polsce i w Europie
W 2022 roku ponad 6 mln gospodarstw domowych w Unii Europejskiej tworzyli samotni rodzice z dzieckiem lub dziećmi. Stanowili 12,8% wszystkich unijnych gospodarstw domowych z dziećmi.
Uściślając - w tym badaniu Eurostatu "samotny rodzic" definiowany jest jako osoba dorosła samotnie mieszkająca z dzieckiem lub dziećmi, bez towarzystwa innych osób, spokrewnionych lub nie.
W Polsce odsetek rodziców samotnie mieszkających z dziećmi wśród gospodarstw z dziećmi w 2022 roku wyniósł 8,9% i był niższy niż średnia w Unii Europejskiej, ale nie najniższy. Odsetek samotnych rodziców różnił się znacznie w zależności od kraju. Patrząc na udział gospodarstw domowych, w których jeden z rodziców samotnie wychowuje dzieci we wszystkich gospodarstwach domowych z dziećmi, cztery kraje odnotowały wskaźnik ponad 20%, są to: Estonia (36,1%), Litwa (26,7%), Łotwa (25,8%) oraz Dania (24,6%). Z kolei najniższy udział samotnych rodziców wśród gospodarstw domowych z dziećmi odnotowano w Macedonii (1,2%), Chorwacji i Turcji (3,5%).
W 2022 roku w Polsce ponad 364 tys. samotnych rodziców wychowywało dzieci (przypominam, że w badaniu przeprowadzonym przez Eurostat uwzględnione są tylko gospodarstwa domowe, w których mieszkał jeden rodzic z dzieckiem lub dziećmi, bez towarzystwa innych osób; nie są uwzględniani samotne matki i samotni ojcowie, którzy wraz z dzieckiem mieszkali np. u swoich rodziców lub z partnerem).
 |
| Samotni rodzice wśród wszystkich gospodarstw domowych z dziećmi; Opracowanie ciekawestatystyki.pl na podstawie danych Eurostat. |
*Gospodarstwo domowe, w kontekście badań warunków socjalnych lub dochodów, definiuje się jako jednostkę gospodarczą lub społeczną tworzoną przez zespół osób, które cechuje:
- posiadanie wspólnych ustaleń;
- dzielenie wydatków domowych lub codziennych potrzeb;
- zamieszkiwanie we wspólnym mieszkaniu.
Gospodarstwo domowe obejmuje albo jedną osobę mieszkającą samotnie, albo grupę osób, niekoniecznie spokrewnionych, mieszkających pod tym samym adresem i prowadzących wspólne gospodarstwo domowe, tj. dzielących przynajmniej jeden posiłek dziennie lub dzielących pokój dzienny lub salon.
Gospodarstwami zbiorowymi lub instytucjonalnymi (w przeciwieństwie do gospodarstw domowych) są np.: szpitale, domy starców, więzienia, koszary wojskowe, instytucje religijne, pensjonaty i domy pracownicze, itp.
